همشهری - سمیرا رحیمی: اما در تعریف کلی هرنوع اقدام در راستای هنجارشکنی، قانون‌شکنی یا خشونت از سوی نوجوانان در دایره تعریف بزهکاری نوجوانان گنجانده می‌شود و نوجوان به هر فرد زیر ۱۸سال و در بعضی از کشورها زیر ۲۰سال گفته می‌شود. به گفته سازمان جهانی بهداشت، بروز خشونت، به‌عنوان یکی از اشکال بزهکاری در میان نوجوانان و جوانان، هزینه‌های سلامت، رفاه و سیستم‌های قضایی را افزایش می‌دهد، از میزان بهره‌وری می‌کاهد و درکل، انسجام جامعه را تضعیف می‌کند. علاوه بر مرگ، آسیب‌های فیزیکی و روانی، خشونت و قانون‌شکنی نوجوانان می‌تواند به افزایش رفتارهای پرخطر مانند سوءمصرف مواد و اعتیاد، روابط جنسی پرخطر و خشونت‌های بیشتر بینجامد. سازمان جهانی بهداشت واکنش‌های استراتژیکی مانند بهبود آگاهی والدین و بهبود وضعیت رشد کودکان در دوران خردسالی، پیشگیری از بروز قلدری در مدارس، اجرای برنامه‌هایی با هدف رشد مهارت‌های اجتماعی، آکادمیک و زندگی و مهم‌تر از همه، فقرزدایی را برای کنترل بزهکاری نوجوانان پیشنهاد می‌کند.
براساس آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه ۲۰۰هزار نفر نوجوان و جوان در اثر خشونت جان خود را از دست می‌دهند و خشونت و قتل در میان این قشر از جامعه چهارمین عامل مرگ‌ومیر نوجوانان جهان به شمار می‌رود. به گفته این سازمان جهانی، شدت خشونت در سن بلوغ و اوایل نوجوانی در میان افراد ۱۸تا ۲۰سال افزایش پیدا می‌کند. بزهکاری نوجوانان در سطح جهان در شکل‌های مختلفی مانند قتل، درگیری‌های فیزیکی، قلدری و سوءاستفاده‌های عاطفی و خشونت با جنس مخالف، همکاری با گروه‌های قانون‌شکن و خرابکار و دیگر انواع رایج قانون‌شکنی رخ می‌دهد. میزان گرایش به خشونت و قانون‌شکنی در میان نوجوانان تا سال ۲۰۱۵در حدود ۴۰درصد اعلام شده است.
اگرچه آمار نسبتا دقیقی از خشونت و جرم و جنایت در کشورهای مختلف جهان وجود دارد، برای مثال قتل به‌عنوان اصلی‌ترین شکل خشونت و جرم در جهان شناخته شده است، اما به سختی می‌توان آمار دقیقی از موارد بزهکاری، آمار نوجوانان بزهکار در حبس یا تحت درمان و آموزش و یا درباره نوع جرائمی که نوجوانان مرتکب می‌شوند، چه در سطح جهانی و چه در ایران یافت. وسعت دامنه فعالیت‌هایی که در زیرشاخه بزهکاری نوجوانان جا می‌گیرند، متفاوت بودن تعریف جرم برای نوجوانان در کشورها، تفاوت سازمان‌ها و سیستم‌های قضایی مسئول رسیدگی به جرائم نوجوانان و یا تلاش برای محرمانه نگه‌داشتن عمدی اطلاعات مرتبط با بزهکاری افراد زیر ۱۸سال می‌تواند ازجمله دلایل غیرقابل دسترس بودن آمار دقیق بزهکاری نوجوانان باشد. از این‌رو تعدادی از گزارش‌های جهانی به آمار مرکز بین‌المللی مطالعات زندان‌های جهان اتکا دارند که براساس آخرین آماری که در دست دارد، ارقامی از تعداد زندانیان زیر ۱۸سال را ارائه می‌کند.
این آمار تنها براساس نسبت زندانیان زیر ۱۸سال یا ۲۰سال به کل جمعیت زندانیان یک کشور ارائه می‌شود، صرف‌نظر از نوع سیستم قضایی و دادگاهی و جرائم مرتکب‌شده. همچنین تفاوت حداقل سن مسئولیت کیفری در کشورهای جهان دستیابی به چشم‌اندازی کلی و دقیق از آمار جهانی بزهکاری نوجوانان را دشوارتر می‌سازد. برای مثال حداقل سن مسئولیت کیفری در کانادا ۱۲سال، در آمریکا ۶تا ۷سال، در فرانسه، بریتانیا و ولز ۱۰سال، در ایرلند ۷ سال، در آلمان و ایتالیا ۱۴سال و در بلژیک ۱۸سال است.
ایران نیز از این محرمانه بودن اطلاعات مستثنا نیست و مقامات مراکز و نهادهایی مانند بهزیستی، سازمان زندان‌ها یا کانون اصلاح و تربیت به اعلام گاه و بی‌گاه درصدها یا اعداد و ارقامی درحال افزایش یا کاهش بسنده می‌کنند. تلاش برای دسترسی به اطلاعات از طریق مقامات و افراد مطلع نیز کار به جایی نمی‌برد و در بهترین حالت، افراد تنها حاضرند بدون ذکر نام، آماری غیررسمی و ناکامل را ارائه کنند که در این مطلب نیز از چنین آماری استفاده شده‌است.
از نمونه آمار رسمی که در شهریور سال ۹۷توسط رئیس‌کل دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران اعلام شد، می‌توان به تعداد ورودی پرونده‌ها در مجتمع قضایی شهید فهمیده که مسئولیت رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان زیر ۱۸سال در تهران را به‌عهده دارد، اشاره کرد. به گفته این مقام قضایی، میزان ورودی این پرونده‌ها در شش ماهه نخست سال ۹۷نسبت به سال ۹۶تقریبا ۵۰درصد کاهش داشته‌است. به گفته عباس پوریانی، نمونه کاهش جرائم نوجوانان تهرانی در نیمه اول سال ۹۷به نسبت سال پیشین آن را می‌توان در تعداد پرونده‌های رانندگی بدون گواهینامه مشاهده کرد که در ۶ماهه سال ۹۶برابر ۷۹۲مورد و در نیمه اول سال ۹۷برابر ۳۵۳مورد بوده‌است. همچنین حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی کشور در فروردین سال ۹۸تنها به جوان‌تر شدن سن ارتکاب جرم اشاره و سن اعتیادرا ۱۹سال اعلام کرد.
نظر شما